Yapı denetim firmaları, inşaat sektöründe kalite, güvenlik
ve yasal uyumun sağlanması için önemli bir rol oynamaktadır. Yapı denetim
firmaları, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun ve ilgili yönetmelikler
çerçevesinde, yapı ruhsatı alınmış her türlü yapının, projesine, imar
mevzuatına, fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olarak yapılmasını
denetlemek, kontrol etmek ve raporlamak amacıyla faaliyet gösteren, Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş olan tüzel kişiliklere sahip
kuruluşlardır.
Yapı denetim firmalarının yetki, sorumluluk ve görevleri,
Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği'nde ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Bu
yönetmeliğe göre, yapı denetim firmalarının başlıca yetki, sorumluluk ve
görevleri şunlardır.
Yapı denetim firmaları, yapı sahibi veya vekili ile yapı
denetim hizmet sözleşmesi imzalayarak, yapının proje, inşaat ve kullanma izin
aşamalarında denetimini yapmakla yükümlüdür. Yapı denetim firmaları, denetim
faaliyetlerini, Bakanlıkça belgelendirilmiş olan mimar, mühendis ve teknik
elemanlardan oluşan denetçiler aracılığıyla gerçekleştirir.
Yapı denetim firmaları, hazırlanan projenin yapının inşa
edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporları ile uygulama projelerini
ilgili mevzuata göre incelemek ve kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve
hesaplarını kontrol ederek, ilgili idareler dışında başka bir kurum veya
kuruluşun vize veya onayına tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü
bildirmekle yetkilidir.
Yapı denetim firmaları, yapının projesine, imar mevzuatına,
fen, sanat ve sağlık kurallarına uygun olup olmadığını kontrol eder. Eğer
yapının projesinde veya inşaatında bir aykırılık, eksiklik veya hata tespit
ederse, yapı denetim firması, yapı sahibine, vekiline veya müteahhidine, ilgili
belediyeye bir ihtarname gönderir. İhtarname, yapı denetim firmasının tespit
ettiği aykırılık, eksiklik veya hatayı, bunların giderilmesi için verilen
süreyi ve giderilmediği takdirde uygulanacak yaptırımları içeren bir belgedir.
Yapı denetim firmaları,
*Yapının ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılması,
*Yapının projesine, teknik şartname ve standartlara aykırı
malzeme ve imalat kullanılması,
*Yapının zemin, malzeme ve imalat deneylerinin yapılmaması
veya yetersiz yapılması,
*Yapının iş güvenliği ve işçi sağlığı tedbirlerinin
alınmaması,
*Yapının deprem yönetmeliğine uygun olmaması,
*Yapının yangın yönetmeliğine uygun olmaması,
*Yapının çevre yönetmeliğine uygun olmaması,
*Yapının enerji kimlik belgesi alınmaması,
*Yapının sağlık ve güvenlik planı hazırlanmaması veya
yetersiz olması,
Konularında ihtarname verebilir.